niedziela, 21 lutego 2016

Gorzkie Żale...

Gorzkie Żale-to rdzennie polskie nabożeństwo, które opiera się na prostych tekstach i stałej, niezmiennej od wieków melodii, ma wyjątkową siłę.
Uczestniczę w nim od lat i mimo wielu zmian w życiu społecznym, widzę niezmienną obecność ludzi różnego wieku, w ciągle tej samej, dużej liczbie czcicieli Męki Pańskiej.
Powstanie Gorzkich Żali ( stosuję tę bardziej popularną formę odmiany) łączy się ściśle z historią Bractwa św. Rocha przy kościele Świętego Krzyża w Warszawie (XVII w). Na początku XVIII wieku ówczesny proboszcz kościoła św. Krzyża w Warszawie ksiądz Michał Bartłomiej Tarło (późniejszy biskup poznański) i Bractwo św. Rocha, istniejące od 1688 przy tym kościele, rozpoczęli starania o pozwolenia na odprawianie w świątyni specjalnego nabożeństwa pasyjnego. Gorzkie żale po raz pierwszy odbyły się w 1704 r.
Autorem, redaktorem i wydawcą Gorzkich Żali był ks. W. S. Benik . Napisanie ich i wydanie nie zajęło mu zbyt wiele czasu. Już  w lutym 1707 r. ukazał się gotowy tekst do druku, pt. Snopek Mirry z Ogrodu Gethsemańskiego albo żałosne Gorżkiey Męki Syna Bożego […] rospamiętywanie....
Sposób odprawiania nabożeństwa Gorzkich Żali ustalony został przez samego autora. Do jego odprawiania przygotowywano w okresie Wielkiego Postu specjalnie kościół i ołtarz główny. Odprawiano je po Sumie lub Nieszporach. Po skończonym nabożeństwie głoszono kazanie, a potem odbywała się procesja ze świecami.
W połowie XIX wieku nabożeństwo to znane było już na całym terytorium dawnej Rzeczypospolitej.
Początkowo Gorzkie Żale śpiewano w kościele Świętego Krzyża w Warszawie przez cały rok, a w okresie wielkanocnym zmieniano niektóre pieśni na cześć Chrystusa Zmartwychwstałego.
Zwyczaj ten jednak nie wytrzymał próby czasu. Ostatecznie przyjął się zwyczaj odprawiania Gorzkich Żali tylko w okresie Wielkiego Postu.




Dziś, śpiewa się albo wszystkie trzy części razem w jedną niedzielę lub po jednej części w ciągu trzech kolejno po sobie następujących niedziel.
Oprócz tego przyjął się zwyczaj śpiewania Gorzkich Żali także w Wielki Piątek przy Bożym Grobie.


O Gorzkich żalach powiedziano, że „nie mają sobie równych w świecie”. Nic więc dziwnego, że wiele osób przybywających z zagranicy urzeczonych jest tym nabożeństwem.
Achille Ratti, późniejszy papież Pius XI, pełniąc w Warszawie po I wojnie światowej obowiązki nuncjusza apostolskiego, bardzo często uczęszczał do kościoła Świętego Krzyża, gdzie uczestniczył w tym nabożeństwie.
Biorąc czynny udział w nabożeństwie Gorzkich Żali, których melodia nigdy nie uległa zasadniczej zmianie, mamy świadomość, że jest to melodia żalu i skruchy, która mękę Chrystusa stara się wyrazić w konkretnych formach przemawiających do każdego serca.







Szeptem wypowiadam Twoje Imię
by nie zbudzić ciszy wokół nas
świat pozostał gdzieś daleko
i tylko cichy szept otwiera drzwi kościoła
zapłakało moje serce
radością nieopisaną żadnymi słowy
dlatego szept który słyszysz tylko Ty
kieruje moje kroki pod Twój krzyż
i tam
zamienia się w dar na miarę moich sił.




Zdjęcia sztuki sakralnej zamieszczone w dzisiejszym poście pochodzą z moich wędrówek po sanktuariach i kościołach w Krakowie, Częstochowie i Odporyszowie. 
Wszystkim, którzy z sentymentem odnieśli się do posta z motywem drogi dedykuję namalowany kiedyś przeze mnie fragment drogi...
Serdecznie pozdrawiam i życzę dobrych dróg na nadchodzący tydzień...

45 komentarzy:

  1. Duchowo nie dojrzałam do tej części religijnej medytacji, nawet jak odmawiam różaniec to skupiam się głownie na częsci radosnej... Buziaki :)))

    OdpowiedzUsuń
  2. Bardzo ciekawe informacje. Bardzo Cię podziwiam za to, że możesz znaleźć na wszystko czas i to wszystko tak sumiennie spełniać. A ten obraz piękny! Przypomina mi o zbliżającym się lecie. :) Pozdrawiam! :)

    OdpowiedzUsuń
  3. Dobrze, że przypominasz o sile Gorzkich Żali, mam nadzieję że nasze wnuki też będą je śpiewali...szkoda by było aby tak piękne nabożeństwo zostało zapomniane!
    Obraz, zupełnie jak wyrwany fragment mojej rodzinnej miejscowości, piękny!

    OdpowiedzUsuń
  4. Przepiękny post i wspaniale zilustrowany!

    OdpowiedzUsuń
  5. Pięknie opisałaś tę tradycję...
    Ciepła ta Twoja droga, lato...
    Nie mogę się doczekać.

    OdpowiedzUsuń
  6. Piękny obraz, piękna tradycja.
    Pozdrowienia.

    OdpowiedzUsuń
  7. piękna ta Twoja droga, no i z tajemniczym zakrętem :D

    OdpowiedzUsuń
  8. Dzięki za przybliżenie historii Gorzkich Żali.

    OdpowiedzUsuń
  9. U mnie też to nabożeństwo cieszy się dużą popularnością. Ponad 90% uczestników mszy zostaje na Gorzkie Żale. Nie ma natomiast tradycji śpiewania ich w Wielki Piątek.

    Już kiedyś wspominałem o tej książce, ale jeszcze raz przypomnę: "Gorzkie żale. Między rozumem a uczuciem". Bardzo krótka pozycja. Przedstawia historię nabożeństwa, tekst pierwotny oraz zmiany, w które w nim zaszły (w samej treści właściwie dokonano tylko trzech - usunięto fragmenty mówiące o Żydach).

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. U nas w Wielki Piątek, po głównych uroczystościach, wszyscy wierni idą adorować Krzyż, wystawiony w prezbiterium i wówczas śpiewa się trzy części Gorzkich Żali. Kolejka do Krzyża jest długa, a pozostali wierni modlą się przy Grobie i adoracja trwa bardzo długo. Podczas nabożeństwa piątkowego jest też ostatnie kazanie pasyjne. Tak jest u nas. A książkę może zdobędę, dziękuję.

      Usuń
  10. Basiu, ależ Ty jesteś zdolna. Kolejny piękny obraz, piękna kolorystyka, piękny klimat. Sielskość i natura, to lubię:)
    Gorzkie Żale towarzyszą mi od lat, przygotowują mnie i nastrajają, u nas się je odprawia po mszy św., nikt nie wychodzi...To piękne:)))
    Dobrego tygodnia:)

    OdpowiedzUsuń
  11. It's wonderful that the tradition is still very much alive!

    OdpowiedzUsuń
  12. Zilustrowałaś swój post pięknymi przykładami sztuki pasyjnej. Kiedyś pytałaś mnie o medalik Matki Boskiej Odporyszowskiej. Nie mam takiego medalika, czy w ogóle był kiedyś wybity? Czy wiesz coś o nim, a może mogłabyś przysłać mi zdjęcie?

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Postaram się go zdobyć, podjadę niebawem do Odporyszowa.

      Usuń
  13. Ja sie modlę ale nie doprawiam Gorzkich Żali i desz doznaje cudownego zblizenia do Boga.
    Pzdrawiam Baiu

    OdpowiedzUsuń
  14. U nas w Wielki Post każdej niedzieli o godz. 16 są Gorzkie Żale- uwielbiam! dziękuję za ten post, Basiu- Ty wiesz... :)))

    OdpowiedzUsuń
  15. Moja rodzina (ja jestem trochę jeszcze podziębiona) właśnie wyruszyła na niezwykłe Grzkie Żale, które są odprawiane w szczególnej porze (20) i oprawie muzycznej, a gromadzą ludzi (w wiekszości młodych!) w wielkiej liczbie, nieraz wędrujących/jadących z daleka. I jest to dla mnie świadectwo, że ludzie zawsze szukają piękna i głębi duchowej - otrzymując je są w stanie ponieść trud.
    Szalenie lubię melodie Gorzkich Żali. I ich atmosferę zadumy. Ale przyznam też, że cieszy mnie wielce przyjmująca sie powoli tradycja odprawiania w okresie wielkanocnym Drogi Światła - wówczas tworzy się konieczna równowaga w duchowych przeżyciach.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Jest wiele pięknych nabożeństw i dobrze, że każdy może uczestniczyć w tych, które kocha najbardziej.

      Usuń
  16. Basiu Twój blog to Skarbnica wiedzy...można by rzec że to Ty jesteś dla nas czytelników drogą która przypomina nam nasze piękne tradycje...

    OdpowiedzUsuń
  17. Zawsze z podziwem czytam jak kultywujesz różne tradycje i obrzędy. To dla mnie bardzo krzepiące, bo mogę być blisko moich wspomnień.

    OdpowiedzUsuń
  18. Nigdy jeszcze nie uczestniczyłam w takim nabożeństwie ale już poczułam taką potrzebę :-D
    Oby wszystkie drogi były tak piękne jak ta z obrazu :-D

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. To nabożeństwo jest pełne spokoju i ma moc wyciszania- zobaczysz...

      Usuń
  19. Wnikam w treść "Gorzkich żali" i za każdym razem coś nowego odkrywam. Na tym tez polega ich urok - poza melodią, ze zmuszają do głębszej refleksji. Podobnie zresztą jak "Godzinki". Pozdrawiam, Tomasz

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Fenomen tych nabożeństw polega na tym, że nigdy się nie znudzą.

      Usuń
  20. To bardzo piękny zwyczaj. Kiedy mam czas uczestniczę w Gorzkich Żalach. U nas również to nabożeństwo odbywa się o 17.15, są piękne pasyjne śpiewy. Lubię je.
    Pozdrawiam:)*

    OdpowiedzUsuń
  21. Ten zwyczaj to jedna z wielu wyjątkowych chwil dla ludzi wierzących. Pięknie go opisałaś Basiu i pięknie zilustrowałaś. Obraz drogi jest śliczny i bardzo nostalgiczny.
    Cieplutko pozdrawiam.

    OdpowiedzUsuń
  22. Przepiękny obraz z motywem drogi :)

    OdpowiedzUsuń
  23. Gorzkie żale i droga Krzyżowa to piękne i duchowe przygotowanie do Wielkanocy. Twój obraz pięknie wpisuje się w dzisiejszy post.
    Miłego wieczoru :)

    OdpowiedzUsuń
  24. Uczestniczę w Gorzkich żalach. To moje najbardziej ulubione nabożeństwo pasyjne.
    W moim archiwum jest bardzo dużo zdjęć Piety. Muszę kiedyś pokazać je na swoim blogu.
    Serdecznie pozdrawiam:)

    OdpowiedzUsuń
  25. Pierwsze zdjęcie ma niesamowity, ciepły nastrój....Pięknie opisałaś Gorzkie żale, które i u mnie przywołują czasy dzieciństwa.

    OdpowiedzUsuń
  26. piękne każde słowo Basiu...

    OdpowiedzUsuń
  27. Napisane i pokazane z sercem. Dla mnie to bardzo ważny okres. Obrazem jestem zachwycona.

    OdpowiedzUsuń
  28. Ostatnio żyję w takim transie goryczy, że nawet nie przyszło mi do głowy to święto. Jak widać idealnie wcięło się w moje życie.
    Dziękuję za życzenia, dobrze gdyby się spełniły.

    OdpowiedzUsuń
  29. Fragment drogi namalowanej przez Ciebie jest tak nasycony barwami,aż chciałoby się pobiec nią i zobaczyć jak pięknie jest za zakrętem.Tam musi być pięknie:)))
    Pozdrawiam serdecznie:)))

    OdpowiedzUsuń
  30. Pięknie napisałaś Basiu ...
    Obraz drogi uroczy i na dodatek z makami, wzruszający.

    OdpowiedzUsuń
  31. Piękny post a figurka PIETY mówi sama za siebie, mamy post drogę krzyzową ,gorzkie żale,obraz Twojej drogi namalowanej jest wyjatkowy serdecznie pozdrawiam

    OdpowiedzUsuń
  32. Słowa modlitwy budzące ogromne emocje, wzruszenie i oczyszczenie naszej duszy. Interesująca i zarazem piękna jej historia, która kryje się w niej do dnia dzisiejszego.

    Pozdrawiam Cię cieplutko :)

    OdpowiedzUsuń
  33. Gorzkie żale zmuszają do refleksji:) Pięknie o nich napisałaś:) Pozdrawiam

    OdpowiedzUsuń
  34. Chodzilam kiedys , z babcia na to nabozenstwo..

    OdpowiedzUsuń
  35. Droga...co nas czeka za zakrętem ,Basiu malujesz cudnie słowem i farbami.
    Buziaki :)

    OdpowiedzUsuń
  36. Kraków jest piękny nawet w deszczu

    OdpowiedzUsuń